/Voorpagina /Nieuws /Mensen /Achtergrond /Academie /Onderzoek /Opinie /Reportage /Bestuur /Cultuur /Studentenleven /Ruis /Harmpje /Colofon

/Vacatures /Mensa /Oude cursors /pdf formaat /Faculteits Berichten /Zoeken /TUE

jaargang 42, 11 november 1999 Nieuws

Metamorfose door stedelijk detail Bij de vierde lezing in de reeks Urban Details van de faculteit Bouwkunde was de Duitse architect Stefan Vieths te gast. De jonge architect, die sinds 1991 op het bureau van architect O.M.Unders werkt als diens rechterhand, sprak over de realisatie van een tentoonstellingsruimte in hartje Keulen. De architect liet met behulp van diaprojecties zien wat voor invloed het gebouw heeft op de stedelijke situatie. Daarbij is de tegenstelling tussen de traditionele geschiedkundige gebouwen die de bouwplaats omringen en het nieuwe gebouw als detail de rode draad in het verhaal. Zo staat er een ruïne van een Romeins kerkje naast, dat door middel van een groot raam in het nieuwe gebouw wordt geïntegreerd. Foto: Bram Saeys /.

Zelfonderzoek Werktuigbouw in boek In twee kloeke boekwerken heeft de faculteit Werktuigbouwkunde onlangs haar bevindingen van een zelfonderzoek op zowel onderwijs- als onderzoeksgebied wereldkundig gemaakt. Dit zelfonderzoek gaat vooraf aan de internationale onderwijs- en onderzoeksvisitatie van de VSNU, die in het voorjaar van 2000 gepland is. In september 1995 werd het onderwijsprogramma van de faculteit Werktuigbouwkunde voor het laatst onder de loep genomen door een visitatiecommissie. Het algemene oordeel luidde destijds dat zowel de vierjarige opleiding werktuigbouwkunde als werktuigbouwkundige medische technologie gekarakteriseerd konden worden als goede wetenschappelijke opleidingen. De commissie vond de opleidingen echter te zwaar en derhalve niet goed studeerbaar. Het vierjarige programma voldeed niet aan de eis om het in vier jaar te kunnen afronden. Inmiddels was echter ook voor deze opleidingen de cursusduur verlengd tot vijf jaar. De commissie sprak de verwachting uit dat dit de knelpunten wel zou oplossen. Het vernieuwingsproces dat binnen de faculteit gaande was, maakte grote indruk op de commissieleden. Volgens ir. Han Smits, opleidingsdirecteur van de faculteit Werktuigbouw-kunde, is sindsdien veel werk verzet. De komende visitatie ziet men dan ook met veel vertrouwen tegemoet. Als een soort fysieke bevestiging daar-van bracht de faculteit onlangs twee boeken uit, waarin het facultaire zelfonderzoek uit de doeken wordt gedaan. Zo’n zelfonderzoek, of self assessment, gaat altijd vooraf aan de daadwerkelijke visitatie. De aandacht die bij deze publicatie is gegeven aan de vormgeving en layout, is voor TUE-begrippen uniek. De VSNU liet weten dat ook de Delftse en Twentse opleidingen hun onderzoeken in boekvorm hebben uitgegeven. De Eindhovense faculteit ziet als haar sterke punten op onderwijsgebied onder meer de samenhang en heldere structuur van het curriculum. Ook denkt men dat er een goede balans bestaat tussen fundamentele kennis, het kunnen werken in teamverband en het gespecialiseerd zijn in een bepaald werktuigbouwkundig deelgebied. Ook oordeelt men dat de studie toepassingsgericht genoeg is en er wordt voldoende aandacht besteed aan de toekomstige beroepsuitoefening. Dat er op academisch niveau steeds minder belangstelling is voor de studie werktuigbouwkunde, noemt men verontrustend. Ook het aandeel vrouwelijke studenten vindt men veel te laag. De samenstellers pleiten dan ook voor het toelaten van vwo-scholieren met het profiel ‘Natuur en Gezondheid’. In de studiespecial van het weekblad Elsevier, die in oktober uitkwam, werd de Eindhovense opleiding door zowel studenten als hoogleraren op een eerste plaats gezet. In dat onderzoek beoordeelden de studenten van alle drie de technische universiteiten de studie werktuigbouwkunde echter nog steeds als zwaar en vond men het studietempo pittig./. /.

Nieuw bedrijf Avantium nuttig voor onderwijs “In de industrie moet alles steeds maar sneller. Wanneer je bijvoorbeeld een nieuw geneesmiddel ontwikkelt, moet dat op een snelle manier gebeuren en moet het product in korte tijd op grote schaal beschikbaar zijn. Daarom is het goed dat universiteiten en bedrijven een bedrijf als Avantium hebben opgericht.” Prof.dr. Rutger van Santen is onvoorwaardelijk positief over een consortium van bedrijven en universiteiten dat, als alles meezit, op 13 december aanstaande het bedrijf Avantium zal oprichten. Behalve de drie technische universiteiten zullen ook bedrijven als Shell en Akzo Nobel meedoen. Alle participanten zullen een deel van hun geld, kennis en kunde in het nieuwe bedrijf onderbrengen. Geen van de deelnemers zou op eigen kracht kunnen opbrengen wat met Avantium wel zou moeten lukken , namelijk het parallel laten lopen van fundamenteel onderzoek en ontwikkeltrajecten. Dat gebeurt nu nog vaak serieel. “De kracht van Avantium zal vooral de snelheid zijn waarmee chemische producten ontwikkeld worden”, aldus Van Santen. ‘Het is nu nog vaak zo dat allerlei fases in een ontwikkeltraject na elkaar plaatsvinden. Zo moeten stoffen die voor een nieuw medicijn gebruikt gaan worden uitvoerig getest worden met katalysatoren in reactoren. Je wint een heleboel tijd wanneer die processen niet na elkaar, maar parallel worden uitgevoerd. Daarvoor is behalve veel kennis van katalyse ook veel specifieke kennis van informatica nodig.” De kennis van katalyse is vooral bij Van Santen aan-wezig. Prof.dr. Peter Hilbers van Wiskunde en Informatica neemt het informaticagedeelte voor de parallele processen voor zijn rekening. Avantium krijgt een laboratorium in Delft en in Slotervaart in Amsterdam. De Amsterdamse vestiging zal zich vooral richten op commerciële toepassingen. “Je moet daarbij niet denken aan concrete producten, maar aan het verkopen van kennis over de parallelle processen”, aldus Van Santen. Volgens de hoogleraar wordt met Avantium de keten van fundamenteel onderzoek naar concrete toepassing gesloten. Behalve voordelen voor het fundamentele onderzoek ziet hij ook voordelen voor het chemie-onderwijs aan de TUE. “Studenten krijgen te maken met een heel andere wereld, namelijk die van het risicokapitaal. We leiden studenten dan ook niet langer op tot werknemer, maar tot werkgever.”/. /.

Vervolg van pagina 1 Het programma wordt niet gebruikt door Brabant Pers, zegt Teeuwen. “Als je alles aanpast aan het ideale tijdschema moet er geschoven worden met zettijden van de edities. En dat ligt heel gevoelig bij journalisten, want elke minuut is er één. Maar als Brabant Pers hier in de toekomst verder over gaat nadenken, kunnen ze mijn programma daarbij gebruiken.” Teeuwen was blij verrast met zijn prijs, maar weet nog niet wat hij met het geld gaat doen. De stichting Civi wil met de uitreiking van deze prijzen studie in technische en exacte vakken stimuleren. Daarom zijn er ook aanmoedigingsprijzen; 26 propedeuse studenten krijgen duizend gulden. Op de TUE zijn er vijf eerstejaars in de prijzen gevallen: bij Technische Natuurkunde heeft Laura Huijbregts gewonnen, bij Elektrotechniek Pieter Harpe, bij Werktuigbouw-kunde Bart Janssen, bij Chemie en Chemische Technologie Erik Otto en bij Informatica en Technische Informatica David Smits. De prijs is vorig jaar voor het eerst uitgereikt. Toen wonnen twee afstudeerders van de TUE 25.000 gulden. In totaal zijn er vier prijzen van dit bedrag te winnen./. /.

Prijsuitreiking van Wiskunde Olympiade Tien uitblinkers in wiskunde krijgen morgen een prijs in de Wiskunde Olympiade. Van deze tien gaan er zes door naar de Internationale Wiskunde Olympiade in juli 2000 in Korea. De uitreiking is morgenmiddag om 16.00 uur in de Van Trierzaal in het Traversegebouw van de TUE. De beste vwo-leerling krijgt een geldprijs van vijfhonderd gulden. De overige deelnemers ontvangen boeken over natuur en techniek. Na de uitreiking gaan de winnaars op trainingskamp in Valkenswaard om zich voor te bereiden op de internationale wiskundewedstrijd. Visitatie Bouwkunde De faculteit Bouwkunde krijgt op 24, 25 en 26 november een visitatiecommissie van de VSNU op bezoek. De commissie zal het onderwijs van Bouwkunde onderzoeken. De faculteit Bouwkunde van de TU Delft is al in oktober door de commissie bezocht. Volgens de commissie verloopt de digitalisering van de faculteit in Delft te traag, zo valt er in Delta, het universiteitsblad van Delft, te lezen. Verder is er kritiek op de didactische kwaliteiten van de docenten en de inhoud van het programma. Positief is het feit dat in Delft alles wat studenten aan informatie moeten vinden ook in het gebouw aan-wezig is. De informatievoorziening en communicatie op de faculteit laat verder te wensen over. Stembureau vraagt leden Het Centraal Stem-bureau zoekt personeels-leden en studenten die tijdens de verkiezingen op 9 december in een van de stembureaus zitting willen nemen. Belangstellenden moeten van 08.30 uur tot na de verwerking van de stemmen (vanaf 17.00 uur) beschikbaar zijn. Kandidaten voor de universiteitsraad kunnen niet in een stembureau benoemd worden. Personeelsleden hoeven hiervoor geen verlof op te nemen. Presentiegeld bedraagt 85 gulden. Opgeven bij Claire Holthaus, Traverse 3.48, tst. 2133. /.

Rolstoelers voortaan zorgeloos op de bok TUE’ers ontwikkelen lichtgewicht rijtuig voor gehandicapte menners Het begon een jaar geleden met een vraag van de Stichting Paardrijden Gehandicapten Apeldoorn (SPGA). Er volgden maanden van onderzoek, meten, tekenen, rekenen en de uiteindelijke fabricage. Twee weken geleden was het zo ver: het splinternieuwe lichtgewicht rijtuig voor gehandicapte menners was klaar. De tweewielige marathonwagen is het werk van ir. José van Uden, TWAIO bij het Stan Ackermans Instituut, en Henk Ouwerkerk, student Werktuigbouwkunde. José: “Er bestaan wel tweewielige wagens die geschikt zijn voor gehandicapten, maar daar zitten heel wat haken en ogen aan. Het grootste nadeel was dat die wagens zo log en zwaar zijn dat ze ongeschikt zijn voor wedstrijden.” Op het parcours met vele hindernissen en hobbels had menig menner de grootste moeite om niet uit zijn rolstoel te worden gewipt. En het kostte al zo’n twintig minuten om met hulp van een paar krachtpatsers op de bok te komen. Het was bovendien een ingewikkelde klus waarbij de volgorde van de handelingen nauw luisterde. Hoog tijd voor een betere wagen, vond de SPGA. De stichting kwam bij de Technische Werkwinkel Gezondheidszorg terecht, die de vraag doorspeelde naar Henk en José, toen nog beiden student. Het was aanvankelijk de bedoeling om alleen te onderzoeken of het mogelijk was om een wedstrijdwagen voor gehandicapten te ontwerpen. Toen duidelijk werd dat zoiets kon, gaf de SPGA al snel aan het rijtuig daadwerkelijk te willen laten bouwen. “Na gesprekken met gehandicapten wisten we aan welke eisen de wagen moest voldoen. Het teken- en rekenwerk en de fabricage konden beginnen”, vertelt José. Het was een race tegen de klok om het voertuig vóór 23 oktober, de dag van het diplomarijden voor gehandicapte ruiters en menners, af te krijgen. De medewerkers van de werkplaats GTD maakten overuren om het frame op tijd af te krijgen. Een nieuwigheid daarbij was het gebruik van aluminium. Dat was nog niet eerder toegepast in de koetsenbouw. Maar de deadline werd gehaald en de bedachte constructie bleek een grote vooruitgang te zijn ten opzichte van de bestaande wagens voor gehandicapten. “Achterop de wagen zit een opklapbare oprijplank die in verbinding staat met de vloer van het rijtuig. Als een rolstoeler de plank op gaat, klapt de beweegbare vloer van het rijtuig horizontaal, vergelijkbaar met een wip”, legt Henk uit. Er tijdens een wilde rit uitgewipt worden is onmogelijk, omdat de vloer vergrendeld is. Drie minuten Enthousiast sommen de twee de andere voordelen van hun ontwerp op: binnen drie minuten zit de menner met hulp van één persoon op de bok. Daar komen geen elektronische of hydraulische componenten aan te pas. Doordat de constructie van aluminium is, is de wagen veel lichter en dus veel wendbaarder. En dat is geen onbelangrijk aspect voor Wilma Moerman, de Apeldoornse menkampioene, die de vinding als eerste mocht uitproberen. Ze heeft al gezegd de wagen te zullen gebruiken bij het eerstvolgende Europese Kampioenschap waaraan ze mag meedoen./. /.

TUE indirect genomineerd voor ‘ingenieur van het jaar’ Hoe pasteuriseer je melk of vruchtensappen zonder dat de smaak verloren gaat? Aan deze vraag werkt de capaciteitsgroep Elektrisch Energietechniek al jaren samen met onder meer het Nederlands Instituut voor Zuivel Onderzoek (NIZO) in Ede. Een onderzoeker van het NIZO, dr. ir. ing. Peter de Jong, is voor dit onderzoek genomineerd als ‘ingenieur van het jaar’ door het Niria, de Nederlandse Ingenieursvereniging. Op de TUE is de cel ontwikkeld waarbij vloeistoffen zoals melk door hoge gepulseerde elektrische velden stromen. Op die manier worden micro-organismen gedood en is de melk langer houdbaar. “Normaal wordt melk of vruchtensap gepasteuriseerd door het snel te verhitten, maar hierbij gaat een belangrijk deel van de smaak verloren. Als je hoge elektrische velden toepast, blijft de smaak behouden”, legt dr. ir. Bert van Heesch uit, die vanuit de TUE onderzoek hiernaar doet. “Je kunt die organismen uitschakelen door korte hoogspanningspulsen van circa 100 kilovolt aan te brengen over de vloeistof. Dat vinden de micro-organismen in de melk niet leuk. Wij hebben samen met het NIZO, dat alles weet over micro-organismen en zuivel, een uitstekende manier gevonden om de micro-organismen te doden. Maar we willen nog veel verbeteren, want we zijn nog niet zo ver dat het al toe gepast kan worden in de industrie.” Het toepassen van pulserende elektrische velden is een van de twee manieren om vloeistoffen of lucht te zuiveren die op de TUE worden onderzocht. Zo kan ook met gasontladingen (corona) worden gewerkt. “Dit is effectiever, maar de smaak lijdt er wel onder.” Van Heesch ziet hier veel toepassingen voor. “Lucht of afvalwater kan zo worden gezuiverd. Binnenkort proberen we de lucht bij een fruitopslagbedrijf kiemvrij te maken met deze methode. Voor dat onderzoek werken we weer samen met andere bedrijven. Met het NIZO werken we alleen aan hoge elektrische velden. Zij testen vervolgens alles. We brengen beide kennis in, we kunnen het niet zonder elkaar.” Morgen wordt bekend gemaakt wie de ‘ingenieur van het jaar’ is geworden./. /.

Diefstallen op universiteit De afgelopen tijd zijn er diverse diefstallen gepleegd op het terrein van de TUE. Zo werd uit het voorlopige onderkomen van het Twinningcenter een laptop gestolen. Het vermoeden bestaat dat de dief tijdens kantooruren is binnengeslopen. Twee beamers vormden de buit bij een inbraak in het gebouw Matrix. De projectoren stonden in leszalen op de eerste etage. Om de ingebouwde beamers mee te kunnen nemen, moesten de daders het plaatwerk van de kasten verbuigen. Omdat er geen sporen van inbraak waren en het gebouw ’s nachts goed beveiligd is, heeft de diefstal waarschijnlijk overdag plaatsgevonden. Door een ruit te forceren wisten inbrekers in een kantoor in het Alfacentrum te komen. Het kantoor was een chaos. Er wordt niets vermist, terwijl er in de ruimte onder meer een laptop, pc en videorecorder stonden. Dezelfde nacht werd drie kamers verderop nog een poging gedaan binnen te komen. Een ruit was gebarsten, maar niet geopend. Toen de politie kwam kijken naar eventuele vingerafdrukken werd ondertussen uit een bouwcontainer gereedschap om verwarmingsapparatuur te maken gestolen. De dienstwagen stond slechts zes meter van de bewuste container af. Op het bouwterrein van de nieuwbouw van TNO betrapte de beveiligingsdienst van de TUE twee personen op diefstal van een kniptang. Zij wisten te ontkomen en lieten het gereedschap achter./. /.

Workshop diagnostisch toetsen Het Onderwijs Service Centrum verzorgt op dinsdagmiddag 14 december een workshop ‘Interactief Diagnostisch Toetsen’. Docenten leren vragen te formuleren voor interactieve diag-nostische toetsen. Hiermee kunnen studenten nagaan in hoeverre zij de leerstof voor een tentamen beheersen en terugkoppeling krijgen over hiaten. Het gebruik van dit type toetsen is een stuk eenvoudiger geworden dankzij het notebookproject. Meer informatie geeft Ruud van Vliet (tst. 2459). Aanmelding kan tot 30 november per telefoon (tst. 5060), email (w.p.v.d.einde@tue.nl) of via Internet (www.osc.tue.nl). Didactisch gebruik van Internet Het OSC geeft op 29 november, 6 en 13 december de workshop ‘Didactisch Gebruik van Internet’. In deze workshop krijgen docenten inzicht in de mogelijkheden die Internet biedt om hun onderwijs effectiever, efficiënter en aantrekkelijker te maken. Ook leren ze die mogelijkheden toepassen op hun eigen vak. Tijdens de workshop ontwikkelen docenten voor hun eigen cursus een zogenoemde digitale leeromgeving: een website waarin alle noodzakelijke onderwijsfuncties worden vervuld. Nadere informatie is desgewenst te verkrijgen bij Toine Andernach (tst. 3478). Aanmelding kan per telefoon (tst. 5060), per e-mail (w.p.v.d.einde@tue.nl) of via Internet (www.osc.tue.nl). Studentenkerk Een oecumenische trouwdienst wordt op 14 november om 11.00 uur gehouden in de Studentenkapel, (Kanaaldijk 6). In de dojo van het studentensportcentrum kun je op 15 november van 20.00 tot 21.00 uur meedoen met Kundalini ‘Power’ yoga. Bege-leiding en opgave: Elisabeth Fricker. Op 16 november is er van 17.00 -18.00 uur Zen-meditatie in het studentensportcentrum. Begeleiding en opgave: Martin van Moorsel. /.