/Voorpagina /Nieuws /Mensen /Achtergrond /Academie /Onderzoek /Opinie /Reportage /Bestuur /Cultuur /Studentenleven /Ruis /Harmpje /Colofon

/Vacatures /Mensa /Oude cursors /pdf formaat /Faculteits Berichten /Zoeken /TUE

jaargang 42, 25 november 1999 Nieuws

Nieuw akoestisch systeem om temperatuur te meten Na er viereneenhalf jaar aan gewerkt te hebben, kan het akoestische temperatuur- en luchtvochtigheidmeetsysteem binnen enkele maanden de markt op. Dit meetsysteem werd door Willem van Schaik van Innovation Handling uitgevonden en door de Gemeenschappelijke Technische Dienst (GTD) van de TUE gekalibreert. “We kunnen nu zo nauwkeurig meten dat we het meetsysteem in de praktijk kunnen gebruiken”, aldus Van Schaik. “Nauwkeurige en goede temperatuursensoren zijn er al jaren, maar luchtvochtigheidssensoren als deze niet. De bestaande sensoren waren tot op vijf procent nauwkeurig, maar met deze techniek tot op één procent.” Joost Claassens is student Technische Natuurkunde en stagiair bij Innovation Handling: “Een ander voordeel is dat je kunt meten over een traject in plaats vanuit één punt.” Zo is het mogelijk om meer temperatuursystemen te combineren, zodat er een raster van meetlijnen ontstaat. Met behulp van wiskundige algoritmes kan er een temperatuurverdeling voor de ruimte worden geconstrueerd. Deze manier van meten wordt binnenkort voor het eerst toegepast in een tuinbouwkas. Momenteel meten de tuinders op één punt de temperatuur en de luchtvochtigheid. Met de nieuwe techniek wordt het mogelijk de koude en warme plekken in de kas zichtbaar te maken. In plaats van de gehele kas extra te verwarmen, zoals dat nu gebeurt, hoeft dat alleen nog maar op plekken waar het echt nodig is. Het principe van het meetsysteem is gebaseerd op de snelheid van geluid in lucht. Deze geluidssnelheid is afhankelijk van de temperatuur en de luchtvochtigheid en wordt gemeten met transducers. Een luidspreker verzendt pulsen waarna het signaal later door een microfoon weer wordt opgevangen. Uit de tijd die het geluid erover doet, kan de geluidssnelheid worden berekend. De grote voordelen van dit akoestische temperatuur- en vochtmeetsysteem zijn volgens Van Schaik dat het onderhoudsvrij is en het geeft de tuinder meer inzicht in het klimaat in zijn kas./. /.

Symposium over ethiek in de wetenschap Proefboringen voor gaswinning op het Wad. De milieubeweging beweert dat ze voor de flora en de fauna desastreus zijn. Ze zijn volstrekt onschadelijk, zegt gaswinningsbedrijf de NAM, die zich daarbij baseert op onderzoeken die het bedrijf zelf heeft betaald. Zijn die onderzoeksresultaten dan nog betrouwbaar? Het zijn dit soort kwesties die 2 december aan de orde komen tijdens het symposium ‘Onderzoek als koopwaar?’. Begin dit jaar verscheen het boek ‘De onwelkome boodschap, of hoe de vrijheid van de wetenschap bedreigd wordt’. De auteurs, de Leidse antropologen André Köbben en Henk Tromp, veroorzaakten met dit boek de nodige opschudding in wetenschappelijk Nederland. Köbben en Tromp zetten vraagtekens bij de betrouwbaarheid van onderzoeksresultaten en stelden allerlei manipulatieve handelingen binnen de onderzoekswereld aan de kaak. Zaken die bij hen de revue passeerden, betroffen het gedrag van onderzoekers en opdrachtgevers als onderzoeksresultaten niet conform de verwachtingen zijn. Aan de hand van praktijkvoorbeelden lieten ze zien dat onderzoekers dan wel eens onder druk gezet worden, promoties mislopen als ze niet meewerken, of dat ze er soms zelf voor kiezen om resultaten helemaal weg te laten of om ze wat gunstiger te presenteren. De strekking van het boek was voor veel wetenschappers en onderzoeksinstellingen een trap tegen het zere been en er kwam dan ook veel commentaar op. Het zou de Nederlandse wetenschapsbeoefening in een kwaad daglicht stellen. Volgende week donderdag zal één van de auteurs, André Köbben, een lezing houden op het symposium ‘Onderzoek als koopwaar?’. Dit symposium is georganiseerd door de TUE-commissie ‘Techniek en Ethiek’. Köbben zal tijdens zijn lezing het onderzoek in de bètawetenschappen afzetten tegen onderzoek in de alfa- en gammawetenschappen. Volgens de Leidse antropoloog heerst binnen de bètawetenschappen nog altijd de overtuiging dat de onderzoeksresultaten die daar gepresenteerd worden, voor de volle honderd procent betrouwbaar zijn. Volgens Köbben is dit rotsvaste vertrouwen misplaatst. Ook bij de bètawetenschappen zijn voorbeelden bekend waarbij met onderzoeksresultaten gemanipuleerd is. De TUE-hoogleraren dr. R.A. van Santen en dr. D.C. Montgomery zullen, aansluitend aan de lezing van Köbben, enkele situaties uit de onderzoekspraktijk van respectievelijk scheikundigen en natuurkundigen behandelen. De commissie ‘Techniek en Ethiek’ hoopt dat een flink aantal assistenten en onderzoekers in opleiding het symposium zullen bezoeken. Zij zijn immers de onderzoekers van de toekomst, en volgens Köbben komt het ook tijdens een promotie-onderzoek voor dat op AIO’s en OIO’s druk wordt uitgeoefend om bepaalde onderzoeksresultaten niet te vermelden. Köbben: “De motivatie van de promotor is vaak dat de resultaten schade toebrengen aan de instelling. Daarbij zegt hij dat het goed is dat de promovendus een keer met deze problematiek in aanraking komt. Dat maakt ze wereldwijs.”/. Het symposium ‘Onderzoek als koopwaar?’ vindt donderdag 2 december om 13.00 uur plaats in de Van Trierzaal in Traverse (voorheen het Bestuursgebouw). De middag wordt afgesloten met een forumdiscussie en borrel. /.

Geen tijd voor project Techniek 15+ Het programma ziet er goed uit en het stimuleren van techniek op scholen voor voortgezet onderwijs is zeker belangrijk. De tijd om het programma goed uit te voeren ontbreekt echter. Dit viel te beluisteren onder docenten van het voortgezet onderwijs, die vorige week op de TUE waren voor de start van het project Techniek 15+. Het landelijke project wil jongeren interesseren voor het vak techniek. Vanuit de TUE en Fontys is een regionaal deelproject gestart op zes scholen voor voort-gezet onderwijs in de regio. Enkele docenten van deze scholen waren vorige week op de TUE voor een startbijeenkomst van het project. Allen zijn enthousiast over het programma om een technisch ontwerp te maken, maar weten niet waar ze de tijd vandaan moeten halen om het vak in te passen in de andere leerstof. “We hebben vijf uur geroosterd voor Techniek 15+, maar hier hoor ik dat er veertig uur nodig zijn voor het maken van het ontwerp”, zegt een docent van het Rythovius College uit Eersel. Huub van Wunnik, docent op het Eckart College Eindhoven, is enthousiast over het programma. “De structuur die leerlingen wordt geboden is goed. Die kunnen ze hun hele leven gebruiken, maar ik denk niet dat het helpt om meer leerlingen techniek te laten kiezen. Misschien dat je één of twee leerlingen enthousiast kunt maken, maar meer niet.” Het Lorentz Casimir Lyceum Eindhoven wil dit jaar de lesstof van Techniek 15+ invoeren in 4 havo, zegt docente natuurkunde Cisca Nijman. “Het leuke is dat het heel praktische dingen zijn.” De hulp die de TUE biedt door het technieklokaal beschikbaar te stellen zodat leerlingen opdrachten kunnen uitwerken, neemt haar school graag aan. “We zitten hier vijf minuten vandaan, dus dat is perfect.”/. /.

Energieprijs voor professor Bert Brouwers De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen heeft aan prof.dr.ir. Bert Brouwers, hoogleraar procestechnische constructies aan de faculteit werktuigbouwkunde van de TUE, de Dow Chemical Energieprijs 1999 toegekend. Hij ontvangt de prijs van 40.000 gulden voor zijn onderzoek op het terrein van het afscheiden van microndeeltjes uit gasvormige media. Sinds 1985 wordt de Energieprijs uitgereikt aan personen die zich verdienstelijk maken voor de bevordering van duurzame ontwikkelingen in de procesindustrie. De door Brouwers ontwikkelde technologie, de roterende deeltjesscheider, kan leiden tot energiebesparing. Deze in Nederland ontwikkelde nieuwe- en hoogwaardige ontstoffingstechniek wint, nationaal en internationaal, snel terrein. De techniek wordt onder andere door astma- en allergiepatiënten gebruikt om de lucht van fijne stofdeeltjes te zuiveren. In China en India, waar bij de opwekking van energie nog kolen worden verbrand, kan dit filtersysteem bijdragen aan een zuiverder leefmilieu. Een aanvulling op de Dow Chemical Energieprijs is de Dow Dissertatieprijs waaraan een bedrag van 5000 gulden verbonden is. Deze is uitgereikt aan twee promovendi: dr.L. Itard en oud-TUE’er dr. ir. Douwe de Vries. /.

Kunst op een keukentrap Ongeveer twintig kunstenaars uit twaalf landen verzorgden op 20 november een performance tijdens de manifestatie ‘Were you there?’. Het auditorium van de TUE vormde op zaterdagmiddag het decor voor hun vervreemdende acts. De Fin Roi Vaara maakte het zichzelf op zijn keukentrap niet makkelijk. Met zijn ghettoblaster zorgde hij op onverwachte momenten voor ingeblikt applaus bij de performances van zijn collega’s. Het TUE orgel liet een onheilspellende soundtrack horen. Foto Bram Saeys /.

Wiskundige problemen opgelost tijdens SWI ’99 Zo’n zestig Nederlandse wetenschappers hebben zich vorige week op de TUE gebogen over wiskundige problemen waar de industrie tegenaan loopt. Van de zeven problemen zijn er twee opgelost, voor de andere vijf is de oplossing in zicht dankzij de Studiegroep Wiskunde met de Industrie (SWI). “Een frisse kijk geven op een oud probleem.” Zo omschrijft dr. Jaap Molenaar, organisator van de SWI ’99 die afgelopen week aan de TUE werd gehouden, de bijeenkomst. “Wiskundigen van allerlei universiteiten werken samen met wiskundigen uit de industrie aan een probleem. Vijftien bedrijven hebben een case aangeleverd met een wiskundig kantje. Daarvan zijn er aan het begin van de week zeven uitgekozen door de deelnemers. Dat zijn studenten die tegen het afstuderen aanzitten, maar ook AIO’s, docenten en hoogleraren. Iedereen werkt samen. Heel inspirerend”, vindt Molenaar. De industrie betaalt 2500 gulden per probleem. “Een schijntje”, zegt Molenaar, “maar daar gaat het niet om. Meedoen geeft wiskundigen contacten met de industrie en inspiratie voor het onderwijs. Op deze manier willen we laten zien dat wiskundigen niet alleen in een ivoren toren zitten. Wij pakken bestaande problemen aan. En voor sommigen is het een verademing. Een jongen was net gepromoveerd op een heel abstract onderwerp en hij vond dit geweldig om te doen.” Een van de onderwerpen die werden aangepakt, was het mengen van kleuren, aangedragen door Akzo Nobel. Molenaar: “Als je een deel van een auto wilt overspuiten, moet je precies dezelfde kleur zien te vinden. Je kunt niet dezelfde pot gebruiken, want onder invloed van zonlicht verandert een kleur. Er bestaat een systeem dat berekent welke kleur moet worden gemengd, maar dat duurde uren. Tijdens de SWI is een algoritme bedacht dat dit probleem in enkele seconden oplost. Akzo was zeer tevreden en gaat het uitproberen.” Volgend jaar is de SWI in Twente. “Het begint echt een traditie te worden. Mensen vragen nu al wanneer de volgende SWI wordt gehouden.”/. /.

Kunststoffenhuis vraagbaak voor bedrijfsleven Wie met een probleem zit op het gebied van kunststoffen en niet weet waar hij de oplossing moet zoeken, kan zich sinds september van dit jaar wenden tot het Kunststoffenhuis. Deze vraagbaak op het gebied van polymeren/ kunststoffen, gevestigd in de ST-hal, heeft sinds de opening zo’n twintig vragen beantwoord van bedrijven uit met name het midden- en kleinbedrijf. Zij vormen de doelgroep van het Kunststoffenhuis, omdat zij vaak te klein zijn om alle kennis in huis te hebben. Margit Roelofs Heyrmans, contactpersoon bij het Kunststoffenhuis: “Soms kunnen we meteen een antwoord geven, in andere gevallen doen we een beroep op specialisten binnen de TUE, Fontys Hogescholen en TNO Industrie. Als daar de benodigde kennis niet voorhanden is, verwijzen we bedrijven door naar de juiste kennisbron.” De TUE, Fontys en TNO zijn de drie deelnemers in het samenwerkingsverband ‘dat bedrijven toegang biedt tot het brede spectrum aan kennis en faciliteiten op kunststoffengebied in de regio Eindhoven’. Samen hebben ze drie miljoen gulden in het Kunststoffenhuis geïnvesteerd. De Europese Unie subsidieert het initiatief met eenzelfde bedrag. Overigens is het de bedoeling dat het ‘huis’ over drie jaar financieel zelfstandig is. De vragen waar bedrijven een antwoord op zoeken, zijn zeer divers, vertelt Roelofs Heyrmans. Een voorbeeld. Een bedrijf vermoedde geen zuivere lcp’s (liquid cristalline polymers) te ontvangen van de leverancier, maar beschikte niet over de middelen om dat zelf te onderzoeken. Via het Kunststoffenhuis werd onderzocht of de geleverde lcp aan de gestelde eisen voldeed. Ook heeft ze diverse vragen gehad van bedrijven die willen overschakelen op nieuwe materialen nu in de wet is vastgelegd dat vanaf 2001 in bepaalde productieprocessen geen pvc meer mag worden gebruikt. Na de aanvraag kan de klant meestal binnen één à twee weken een rapportje met de resultaten tegemoet zien. Voor lange termijn of diepgaand onderzoek is het Kunststoffenhuis niet opgezet. Daarvoor zijn het DPI (Dutch Polymeer Institute) en het EPL (Eindhoven Polymer Laboratories) het juiste adres. Workshops Bedrijven lopen vaak tegen dezelfde problemen aan, heeft Margit Roelofs Heyrmans gemerkt. Daarom verzorgt het Kunststoffenhuis ook workshops en seminars zodat de beschikbare kennis wordt overgedragen. Over de belangstelling tot nog toe is ze tevreden, maar toch heeft ze al diverse plannen om meer klanten te kunnen helpen. “We willen op termijn zelf onderzoekers in dienst nemen en het aantal consulenten, mensen die het contact met de klanten onderhouden, uitbreiden. Ook is het de bedoeling om in de toekomst te kunnen beschikken over een eigen laboratorium./. Meer informatie via telefoonnummer 040 247 5435. Vanaf december is het Kunststoffenhuis gehuisvest in de Matrixhal 1.09. /.

Subsidie voor vernieuwde bèta - opleidingen De algemene universiteiten in Groningen, Maastricht, Amsterdam (UvA en de VU), Nijmegen en Utrecht krijgen van minister drs. Loek Hermans (OCenW) elk een eenmalige subsidie van 500.000 gulden voor de vernieuwing van de bèta-opleidingen. Deze universiteiten moeten hun bèta-opleidingen inhoudelijk vernieuwen en verbreden. De curricula worden hierdoor ingrijpend gewijzigd. Doel van de vernieuwing is het aantal studenten en vooral het aantal afgestudeerden met een bèta-opleiding te vergroten. Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de grote vraag op de arbeidmarkt naar mensen met een bèta - opleiding. Een groot aantal bèta – opleidingen heeft sinds 1 september 1999 een cursusduur van vijf jaar./. /.

Stofoverlast Gebruikers van het Hoofdgebouw hebben bij de stafafdeling Vastgoed geklaagd over stofoverlast die veroorzaakt wordt door sloopwerkzaamheden. Vastgoed deelt mee dat de stofoverlast in ieder geval niets te maken heeft met de asbestverwijdering die op maandag 15 november plaatsvond. Daarbij zijn volgens Vastgoed alle veiligheidsmaatregelen nauwlettend opgevolgd. Er wordt nu gekeken hoe de overlast te verminderen is. Zo worden vloeren nat gehouden en deuren afgekit. Vastgoed adviseert om in ieder geval de deuren zoveel mogelijk gesloten te houden. Ook zal aan het Facilitair Bedrijf gevraagd worden om het hoofdgebouw extra schoon te maken. Gorbatsjov geeft lezing op KUB De voormalige Russische leider Michael Gorbatsjov komt vrijdag 26 november naar de KUB in Tilburg om te spreken op de conferentie over ecologie en economie. Hij doet dit op uitnodiging van Ruud Lubbers, voorzitter van de conferentie. De bij- eenkomst gaat vooral over het verkennen van positieve samenwerkingsvormen tussen natuurbescherming en economische en financiële sectoren. Gorbatsjov praat over het stimuleren van duurzame ontwikkeling. De conferentie is woensdag 24 november begonnen en duurt drie dagen. Studenten bedolven onder bomen In de Verenigde Staten zijn twaalf studenten overleden bij het maken van een ongeveer vijftien meter hoge constructie voor een kampvuur op de campus van hun universiteit, de Texas A & M universiteit. Voor dit grote kampvuur, dat al negentig jaar een traditie is, werden ongeveer 8000 boomstammen gebruikt. Tijdens het maken stortte de constructie van zware boomstammen opeens in boven de hoofden van een aantal studenten. Het kampvuur had deze week ontstoken moeten worden voor een sportevenement. /.